مسیر پیشنهادی من ظاهراً به صورت مراحل مختلف است اما در عمل، گاه لازم است چندین مرحله را با یکدیگر طی کرد.

مرحله اول: آشنایی با تکنیک عکاسی
تکنیک صحیح عکاسی برای کسی که می‌خواهد در عکاسی پیشرفت کند، ضروری است. نباید آن را دست کم گرفت و یا از آن گذشت. مطمئن باشید کسی که تکنیک عکاسی را به‌خوبی می‌داند، ‌به‌تر و سریع‌تر پیشرفت خواهد کرد.

۱ : آشنایی دقیق با دوربین: روی کلمه «دقیق» تأکید دارم تا بگویم که باید دوربین مانند موم در دستان‌تان باشد. هم برای آن که بتوانید از آن برای تهیه عکس‌هایی که می‌ خواهید، استفاده کنید و هم برای آن که دوربین مانند یک عنصر مزاحم برای شما باعث عدم تمرکز نگردد. بعداً خواهم گفت که تمرکز، دیدن و تفکر، شرایط ضروری برای تهیه عکس خوب هستند و هیچ چیزی نباید مانع این مسیر گردد. دوربینی که حاوی دکمه‌ها و کنتر‌ل‌های مختلف است، برای کسی که با آن آشنایی ندارد، بیشتر یک عامل مزاحم خواهد بود تا وسیله‌ای برای تهیه عکس خوب. 

دفترچه راهنمای دوربین‌تان را کاملاً و چند بار، از ابتدا تا انتها بخوانید و بر روی دوربین تمرین کنید. نکاتی را که به نظرتان مهم هستند، یادداشت کنید و  با مرور چندباره، به‌خاطر بسپارید.

۲: آشنایی با مفاهیم اولیه تکنیک عکاسی: شاتر، دیافراگم، ایزو، نورسنجی، فوکوس، فاصله کانونی، براکت، فرمتهای فایلی عکس و تمام مواردی که موقع عکاسی به آن‌ها نیاز دارید. این‌ها را باید یاد بگیرید و به صورت دقیق تمرین کنید و با کنترل‌های دوربین‌تان تطابق دهید. روش آموختن آنها، کتاب‌های عکاسی، مطالب آنلاین فارسی و انگلیسی و شرکت در کلاسهای عکاسی است. باز هم باید این آموختن دقیق باشد. باید بتوانید از حالات مختلف نورسنجی دوربین در شرایط خاص استفاده کنید و باید بتوانید عکس‌هایی بگیرید که مشکل تکنیکی نداشته باشند.

۳ : آشنایی با پروسس عکس: برای کسی که می‌خواهد در عکاسی پیشرفت کند، این مرحله نیز الزامی‌است. پروسس عکس نه به معنای عامیانه «دستکاری» که به معنای بهبود اطلاعات عکس و استخراج آن و تغییر این اطلاعات بر حسب هدفی است که اصلاً عکاس، عکس را برای آن تهیه کرده است. در این فرآیند می‌توان روشنایی و طیف تونال عکس را اصلاح کرد و آن را تغییر داد. می‌توان رنگ‌ها بهینه کرد و می‌توان جزییات عکس را تغییر داد.
احتمالاً  شنیده‌اید که برخی می‌گویند عکس دوربین را نباید وارد نرم‌افزار کرد تا اصالتش از بین نرود. اینان در اساس  به‌علت عدم آشنایی با دوربین و فرآیند عکاسی دیجیتال چنین احکامی‌صادر می‌کنند. عکسی که از دوربین بیرون می‌آید قبلاً توسط پردازنده ضعیف دوربین و نرم‌افزار ساده آن، تغییر پیدا کرده است و اصلاً حاوی هیچ‌گونه اصالتی نیست!

پروسس فایل با نرم‌افزارهای مختلفی صورت می‌گیرد که محصولات شرکت ادوبی در این زمینه پیشتازند. فتوشاپ در زمینه عکاسی و پروسس عکس بسیار کامل است و با توجه به رایگان بودنش در اینجا بهتر است سراغ نرم‌افزار دیگری نروید. اما محصول دیگری نیز ادوبی دارد به نام لایت‌روم. این محصول نیز می‌تواند بسیاری از نیازهای عکاسان را پاسخ دهد و از سوی دیگر امکان مدیریت فایلی را نیز برای آنان فراهم می‌کند. این مدیریت فایلی جزئی از یک فرآیند بزرگ‌تر است با نام «روند کاری» که از هنگام تهیه عکس شروع می‌شود و با انتقال فایلها به دوربین ادامه می‌یابد و بک‌اپ‌گیری و پروسس و تهیه خروجی‌های مختلف، از جمله مراحل دیگرش هستند.
علاقمندان جدی عکاسی بهتر است (یا واجب است) که به تدریج به سمت استفاده از فایلهای RAW بروند. این فایل‌ها برخلاف فایلهای JPEG، حاوی اطلاعات خام دوربین هستند و علاوه بر اینکه توسط پردازنده دوربین دست‌کاری نشده‌اند، امکانات فوق العاده‌ای برای عکاس فراهم می‌کنند تا بتواند بهترین پردازش را مطابق نظر خود بر روی فایلها انجام دهد. پروسس این فایلها هم در لایت‌روم و هم در فتوشاپ امکان‌پذیر است.

روش آموزش این مرحله: کتاب‌هایی است که در آن پروسس را برای عکاسان توضیح می‌دهند. اصلاً نباید کتاب‌هایی را تهیه کنید به آموزش نرم‌افزار فتوشاپ می‌پردازند. بلکه کتاب‌هایی مفید هستند که فقط نیازهای عکاسان را نشانه گرفته‌اند. اگر زبان می‌دانید از کتاب‌های زبان اصلی استفاده کنید. شرکت در کلاسها و مطالب آنلاین نیز راههای دیگری برای یادگیری هستند.

مرحله دوم: تمرین دیدن
دیدن صحیح را باید تمرین کنید. باید بتوانید دنیا را از طریق دید اختصاصی خود به بیننده نشان دهید و این کاری مشکل‌تر از مراحل قبل است.
روش آموزش: کتاب‌های ترکیب‌بندی و مطالب وسیعی که در محیط آنلاین وجود دارد.
۱: کلاسهای عکاسی: آشنایی با اصول ترکیب‌بندی عکس و دیزاین: در اینجا باید بیاموزید که چه کادری قوی است و چه کادری ضعیف. چگونه عناصر مختلف را در کادر جای‌دهی کنید و چگونه عناصر غیر ضروری را حذف کنید.

۲: تمرین دیدن: پس از طی مرحله قبل باید تمرین کنید تا «دید»تان را تقویت کنید. عکس‌های معروف را ببینید. در نمایشگاههای عکس شرکت کنید و با دقت عکسها را ببینید و سعی کنید نقاط قوت و ضعف آن‌ها را از لحاظ ترکیب شناسایی کنید. عکسهای قبلی خودتان را ببینید.
هر جایی که هستید، حتی بدون دوربین، سعی کنید که با چشم‌تان سوژه‌های اطراف را ببینید و کادر بندی کنید. این تمرین بسیار مفید است و دید‌تان را تقویت خواهد کرد. سعی کنید در جایی که اصلاً سوژه‌ی قابل توجهی ندارد، کادرهایی مناسب پیدا کنید. 

مرحله سوم: بهبود تفکر و دید هنری
خب این مرحله چندان قابل نسخه‌پیچی نیست. چون اصولاً زیاد سرراست و مشخص نیست. نیاز به سعی و تلاش بسیار دارد. باید با مطالعه کتاب‌ها بخصوص کتاب‌هایی در زمینه هنر عکاسی و فلسفه آن، با تفکر عکاسی آشنا شوید. این سطح مشخصاً بالاتر از سطوح قبلی است و برای پیشرفت در عکاسی به سطحی فراتر از تکنیک و کادر، به آن نیاز خواهید داشت. باید عکس‌های معروف را ببینید و نقدهای معروف را بخوانید. باید بفهمید که چرا یک عکس که در نظر شما چیز مهمی‌نیست، در طول تاریخ آن‌قدر معروف شده و آن‌قدر ارزش پیدا کرده است. تاریخ هنر، فلسفه هنر، تاریخ عکاسی، ارتباط عکاسی با سایر هنر مانند ادبیات و موسیقی، نقد عکس، مفهوم زیبایی و فلسفه زیبایی از دید فلاسفه بزرگ، برخی از عناوینی‌ هستند که باید با آن‌ها آشنا شوید.

مرحله چهارم: نمایش عکس‌های شخصی
خب این مرحله لازم نیست که الزاماً در آخر باشد. در پایان همه مراحل قبل باید عکس‌های تان را به نمایش بگذارید تا از نظر دیگران بهره ببرید. مطمئناً این «دیگران» فقط پدر و مادر و همسر و دوستان نزدیک نیستند. باید عکس‌های خود را در معرض دید افراد آشنا با فن و هنر عکاسی قرار دهید تا با شنیدن راهنمایی‌های آن‌ها، عیوب خود را برطرف کنید. گالری‌های آنلاین بسیاری وجود دارند که در آن‌ها اعضا به نقد عکس‌ها می‌پردازند. نشان دادن عکس‌ها به استادان عکاسی و صاحب‌نظران بسیار ارزشمند است. داشتن فتوبلاگ و شنیدن نظرات مخاطبین مختلف می‌تواند نکته‌های زیادی به شما بیاموزد.
مسیری که ترسیم شد برای پیشرفت عکاسی است اما بی‌نیاز از تأکید است که در این نوشتار کوتاه نمی‌توان به همه جزیبات پرداخت. این مطلب را فقط به عنوان یک نقشه ابتدایی در نظر بگیرید و  بتدریج از نظرات افراد صاحب‌نظر و مجرب استفاده کنید.

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ